Larry Laudan
| Larry Laudan | |
|---|---|
| Tam adı | Larry Laudan |
| Doğumu | 16 Ekim 1941 Austin, Texas, U.S. |
| Ölümü | 23 Ağustos 2022 (80 yaşında) |
| Alma mater | Kansas Üniversitesi (B.A. Fizik, 1962) Princeton Üniversitesi (Ph.D. Felsefe, 1965) |
| Bölgesi | Batı Felsefesi |
| Okulu | Pragmatizm |
| İlgi alanları | Bilim felsefesi, epistemoloji, hukuk felsefesi |
| Önemli fikirleri | Araştırma gelenekleri kavramı etrafında toplanan bilimsel rasyonalitenin retikülasyonist modeli[1] Kötümser tümevarım Pozitivizm, realizm ve rölativizmin eleştirisi |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Larry Laudan (/ˈlaʊdən/;[5] 16 Ekim 1941 - 23 Ağustos 2022),[6] Amerikalı bir bilim filozofu ve epistemologdur. Pozitivizm, realizm ve rölativizm geleneklerini şiddetle eleştirdi ve popüler meydan okumalara karşı ayrıcalıklı ve ilerici bir kurum olarak bilim görüşünü savundu. Laudan'ın "araştırma gelenekleri"ne ilişkin felsefi görüşü, Imre Lakatos'un "araştırma programlarına" önemli bir alternatif olarak görülüyor.[7]
Yaşam ve kariyer
[değiştir | kaynağı değiştir]Laudan, Princeton Üniversitesinde felsefe alanında doktora derecesini aldı ve ardından University College London'da ve uzun yıllar Pittsburgh Üniversitesinde ders verdi. Daha sonra Virginia Polytechnic Institute & State University, Hawaii Üniversitesi ve Meksika Ulusal Özerk Üniversitesinde ders verdi. Resmi olarak emekli olmasına rağmen, Laudan Austin'deki Texas Üniversitesinde ders vermeye devam etti.[8] Daha sonraki çalışmaları yasal epistemoloji üzerineydi. Yemek tarihçisi Rachel Laudan'ın kocasıydı.
Felsefi çalışma
[değiştir | kaynağı değiştir]Laudan'ın en etkili kitabı İlerleme ve Sorunları (1977), bilim felsefecilerini, görüşün bilim tarihi ve felsefesi üzerindeki imalarını ciddiye almadan ve bilim tarihçiliği ve metodolojisindeki belirli konuları sorgulamadan "bilim temelde bir problem çözme etkinliğidir" görüşüne sözde bağlılık göstermekle suçlar. Laudan, Karl Popper tarafından temsil edilen ampirizme ve Thomas Kuhn tarafından temsil edilen "devrimciliğe" karşı, İlerleme ve Sorunları'nda bilimin, aynı zamanda kavramsal anormallikleri çözerken daha ampirik olarak doğrulanmış kanıtlar biriktiren gelişen bir süreç olduğunu savundu. Yalnızca kanıt toplama veya ampirik doğrulama, bilimsel ilerlemenin gerçek mekanizmasını oluşturmaz; Anomalilerin çözümlerinin çeşitli teoriler tarafından sağlanan kavramsal çözümlenmesi ve karşılaştırılması, bilimin evriminin vazgeçilmez bir parçasını oluşturur.
Laudan, özellikle bilimin kümülatif başarısının, bilimin gerçekliği gerçekten tanımlaması gerektiğini gösterdiği iddiasına karşı kötümser tümevarım argümanıyla tanınır. Laudan, 1981 tarihli "A Confutation of Convergent Realism"[9] adlı makalesinde, "bilim tarihi, daha sonra reddedilen ampirik olarak başarılı teorilerin geniş kanıtlarını sunar; sonraki bakış açılarından, gözlemlenemeyen terimlerinin atıfta bulunmadığına karar verildi ve bu nedenle doğru ve hatta yaklaşık olarak doğru olarak kabul edilemezler." diye tartıştı.[10]
Beyond Pozitivizm ve Relativizm'de Laudan, "bilimin amacının, problem çözme etkinliği yüksek teorileri güvence altına almak olduğunu" ve ampirik veriler azaldığında bilimsel ilerlemenin mümkün olduğunu yazdı. "Aslında, bu modelde, ampirik olarak iyi desteklenen bir teoriden daha az desteklenen bir teoriye geçişin ilerici olması mümkündür, tabii ki ikincisi birincisinin karşılaştığı önemli kavramsal zorlukları çözmüştür."[11] Son olarak, daha iyi teori ampirik anormallikleri en aza indirirken daha fazla kavramsal sorunu çözer.
Laudan ayrıca risk yönetimi ve terörizm konusunda da yazmıştır. O, "ahlaki öfke ve merhametin terörizme uygun tepkiler olduğunu, ancak kişinin kendisi ve hayatı için korkmaması gerektiğini" savundu. "Ortalama bir Amerikalının terör kurbanı olma riski son derece azdır."[12] 1996'da çeşitli kazaların göreli risklerini ayrıntılarıyla anlatan Riskler Kitabı'nı yazdı.
Tartışma
[değiştir | kaynağı değiştir]1990'da Hawaii Üniversitesi'nde Felsefe Kürsüsü Başkanı olan Laudan, yerel gazetelerde beyaz üstünlüğü ve Hawaii'nin sömürgeleştirilmesi hakkındaki iddialarıyla ilgili bir tartışma üzerine profesör arkadaşı Haunani-Kay Trask'ı eleştirdi.[13] Laudan, Üniversitenin bir Başkan Yardımcısına Trask'ın yayımlanan yorumları için azarlanması talebinde bulundu.[14] Daha sonra, Laudan'ın başkanlığındaki Felsefe Bölümü, Trask'ın sözlerini kınayan bir "Akademide Irkçılık Üzerine Bildiri" yayımladı.[15]
Eylül 2021'de, Trask'ın ölümünün ardından, Mānoa Üniversitesi felsefe bölümü, Laudan'ın (diğerlerinin yanı sıra) Haunani-Kay Trask'a karşı yaptığı ırkçılık suçlamalarının tamamen asılsız olduğunu kabul etti ve [Trask]'ın geçmişte Mānoa'daki filozoflardan maruz kaldığı saldırılar için içtenlikle özür diledi.[16][17][18][19] Mānoa Üniversitesi felsefe bölümü özrünü yalnızca Trask'a değil, aynı zamanda "KānakaʻŌiwi fakültesi ve öğrencilerinin daha geniş topluluğuna" da hitap etti çünkü Laudan'ın Trask'a yönelik suçlamaları "Hawaii yerlisi öğretim üyeleri ve öğrenciler arasında kalıcı yaralar bıraktı."[20] Felsefe bölümü, üyelerinin Laudan gibi eski üyelerinin eylemleri için "ulaşmak ve özür dilemek gibi ahlaki bir yükümlülüğü" olduğunu kabul etti.[20]
Seçilmiş yazılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1977. İlerleme ve Sorunları: Bir Bilimsel Büyüme Teorisine Doğru,[21]978-0-520-03721-2
- 1981. Bilim ve Hipotez
- 1983. Sınır Çizme Probleminin Sonu[22]
- 1984. Bilim ve Değerler: Bilimin Amaçları ve Bilimsel Tartışmadaki Rolü,978-0-520-05743-2
- 1990. Bilim ve Görelilik: Bilim Felsefesi Üzerine Diyaloglar,978-0-226-46949-2
- 1995. Riskler Kitabı
- 1996. Pozitivizm ve Relativizmin Ötesinde,978-0-8133-2469-2[23]
- 1997. Önümüzdeki Tehlike
- 2006. Hakikat, Hata ve Ceza Hukuku: Hukuki Epistemoloji Üzerine Bir Deneme
- 2016. Kanunun Kusurları: Denemeleri ve Hataları Yeniden Düşünmek?
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Nickles, Thomas (13 Şubat 2021). Zalta, Edward N. (Ed.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. 13 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2022 – Stanford Encyclopedia of Philosophy vasıtasıyla.
- ^ James T. Cushing, Philosophical Concepts in Physics: The Historical Relation between Philosophy and Scientific Theories, Cambridge University Press, 1998, p. 377.
- ^ Laudan 1977, p. 125.
- ^ Laudan 1984, p. 83.
- ^ Laudan on Convergent Epistemic Realism (İngilizce), 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi
- ^ Larry Laudan (1941-2022) 10 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Daily Nous.
- ^ Peter Godfrey-Smith, Theory and Reality, 2003, University of Chicago, 0-226-30062-5, pp.102-121.
- ^ "Larry Laudan". 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015.
- ^ "A Confutation of Convergent Realism". Philosophy of Science, Vol. 48, No. 1. March 1981. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Scientific Realism". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. 2017. 6 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2015.
- ^ Laudan, Beyond Positivism and Relativism, Boulder, CO, Westview Press, 1996, pp.77-87.
- ^ Laudan, "Should We Be Afraid?", in The Challenge of Terrorism: A Historical Reader.
- ^ "Carter Trask Files". Issuu (İngilizce). 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2021.
- ^ 60- Haunani-Kay Trask Delivers Powerful Speech at the University of Hawaii (İngilizce), 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 15 Mart 2021
- ^ Series 5: Box 4A1(2):71, Jon Van Dyke Collection, The Archival Collections at the University of Hawaiʻi School of Law Library
- ^ "Department of Philosophy Events". hilo.hawaii.edu. 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.
- ^ "Philosophy department apologizes to late Professor Trask". University of Hawaiʻi System News (İngilizce). 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "University of Hawai'i Public Apology to Dr. Trask". Ka Wai Ola. 1 Eylül 2021. 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.
- ^ "UH Philosophy Department Apologizes to Late Professor Haunani-Kay Trask". 27 Ekim 2021. 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.
- ^ a b "Philosophy department apologizes to late Professor Trask | University of Hawaiʻi System News". 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.
- ^ Gutting, Gary (March 1980). "Review of Progress and Its Problems by Larry Laudan". Erkenntnis. 15 (1): 91-103.
- ^ R S Cohen and L Laudan, Physics, Philosophy and Psychoanalysis, Essays in Honor of Adolf Grünbaum, D Reidel Publishing Company, 1983, pp. 111-127. Also available at
- ^ Bonk, Thomas (1997). "Review of Beyond Positivism and Relativism by Larry Laudan". Erkenntnis. 47 (3): 415-417. doi:10.1023/A:1005393922419.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Larry Laudan 10 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (www.larryaudan.com)
- Pragmatizm Cybrary Profili 10 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 21. yüzyıl Amerikalı filozofları
- 20. yüzyıl Amerikalı filozofları
- Hukuk filozofları
- Epistemologlar
- Teksas Üniversitesi öğretim üyeleri
- Pittsburgh Üniversitesi öğretim üyeleri
- University College London öğretim üyeleri
- Princeton Üniversitesinde öğrenim görenler
- Bilim felsefecileri
- 2022 yılında ölenler
- 1941 doğumlular
- Amerikalı filozoflar